Γράφει η Ξανθούλα Νταναβάρα 

Ποιος θα το πίστευε ότι ένα τόσο κομψό μαύρο φόρεμα θα είχε πρωταγωνιστικό ρόλο σε σκάνδαλο του 1884! Σίγουρα πολλοί από εσάς, θα το έχετε δει και θα το έχετε θαυμάσει. Μέσα σε αυτούς είμαι και εγώ, αλλά για να πω την αλήθεια όχι μόνο το θαύμασα, το ζήλεψα που δε βρίσκεται στη ντουλάπα μου. Ωστόσο κρύβει μια πολύ περίπλοκη ιστορία, ας δούμε παρακάτω γιατί.

Ο πίνακας του Sargent είναι ένα έργο της αμερικανικής τέχνης. Σήμερα ανήκει στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης, το οποίο το δανείζει στην έκθεση της Εθνικής Πινακοθήκης στο Παρίσι το 1860-1900. Είναι ένα από τα πιο περιβόητα έργα. Αυτός ο πίνακας κέρδισε μια θέση ανάμεσα στους θρύλους της avant garde, δηλαδή της πρωτοπορίας για την τότε εποχή.

Η εικονιζόμενη γυναίκα είναι η Virginie Amélie Avegno Gautreau μια Αμερικανίδα από τη Νέα Ορλεάνη, παντρεμένη με έναν πλούσιο Παριζιάνο τραπεζίτη. Η ομορφιά της ήταν μοναδική. Ήταν διάσημη για τα εξαίσια ρούχα της αλλά και για την χρήση της κιμωλίας που χρησιμοποιούσε στο πρόσωπο της. Ο ίδιος ο Sargent είχε δηλώσει ότι είχε το πιο όμορφο δέρμα και τις πιο ιδιαίτερες γραμμές προσώπου.

«Υποθέτω ότι είναι το καλύτερο πράγμα που έχω κάνει», έγραψε το 1916 ο Τζον Σίνγκερ Σάρτζεντ στον μακροχρόνιο φίλο του Έντουαρντ Ρόμπινσον, Διευθυντή του Μητροπολιτικού Μουσείου, προσφέροντας να πουλήσει το πορτρέτο της Virginie Amélie Avegno Gautreau για ό,τι ήταν, εκείνη την εποχή, πολύ μέτρια τιμή. Παρά το γεγονός ότι έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στο εξωτερικό, ο Sargent θεωρούσε τον εαυτό του Αμερικανό και επιθυμούσε το πιο σημαντικό έργο του να εκτίθεται μόνιμα στο εξέχον μουσείο της Αμερικής. Αν και είχαν περάσει πολλά χρόνια από το σκανδαλώδες ντεμπούτο του, ο Sargent είχε μια προϋπόθεση, «Παρεμπιπτόντως, θα προτιμούσα, λόγω της διαμάχης που είχα με την κυρία πριν από χρόνια, να μην λέγεται η φωτογραφία με το όνομά της». Ο Robinson φιλοξένησε τον Sargent και ο πίνακας ονομαζόταν Portrait of Madame X.

Τι συνέβη όμως ανάμεσα στον Sargent και την Virginie Amelie Avengo Gautreau;

Η ίδια ήταν ανυπόμονη με την ατελείωτη, βαρετή διαδικασία, τις συχνές συνεδρίες της αναγκαστικής ακινησίας. Δυσκολευόταν να δώσει προσοχή στις οδηγίες του. Ο Sargent πίστευε ότι η δημιουργία του θα ήταν η πιο πετυχημένη για τα δεδομένα του.

Όταν ο πίνακας εμφανίστηκε για πρώτη φορά στο Salon του Παρισιού με τον τίτλο Portrait de Virginie Amelie Avengo Gautreau το 1884, οι άνθρωποι σοκαρίστηκαν και σκανδαλίστηκαν. Το σκάνδαλο που προκάλεσε το μαύρο φόρεμα ήταν λόγω του ότι η δεξιά τιράντα έπεφτε λίγο πιο κάτω από τον ώμο, οπότε οι Παριζιάνοι το θεώρησαν προκλητικό και εξίσου εκτεθειμένο αφού το ντεκολτέ ήταν αποκαλυπτικό.

Επίσης ένας ακόμα λόγος χλευασμού ήταν ο τόνος της επιδερμίδας ο οποίος ήταν πολύ χλωμός. Η Gautreau δε συνήλθε ποτέ από το επαίσχυντο περιστατικό και αποχώρησε από την παριζιάνικη κοινωνία για το υπόλοιπο της ζωής της. Η προσπάθεια να διατηρηθεί η ανωνυμία του πίνακα ήταν ανεπιτυχής, και η μητέρα της Gautreau ζήτησε από τον Sargent να αποσύρει τον πίνακα από την έκθεση.

Ο Sargent εντωμεταξύ ανησυχούσε και για τη δική του φήμη. Οι κριτικοί "κατακρεούργησαν" τόσο πολύ τον καμβά που ο καλλιτέχνης επέλεξε να κάνει μια κρίσιμη αλλαγή στη σύνθεση: Αφού τελείωσε η έκθεση, έβαψε ξανά το λουρί της Gautreau για να πέσει σωστά στον ώμο της. Επίσης όταν ζήτησε να εκτεθεί ο πίνακας στο Metropolitan Museum, για να περιορίσει τη φήμη της Gautreau αποφάσισε να συγκαλύψει τον πραγματικό τίτλο του πίνακα και να τον ονομάσει Madame X. Ο πίνακας έχει γίνει γνωστός για τον σάλο που προκάλεσε παρά για τη μεγάλη καλλιτεχνική αξία του.