Ένα «ξεφτιλισμένο» παρελθόν;

Διαβάζοντας το άρθρο της κας Χ. Χατζηδημητρίου με τίτλο «Όλα τα είχαμε, ένα πολεμικό μουσείο έλειπε», μου γεννήθηκαν κάποιες σκέψεις τις οποίες θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας. Προσπάθησα να καταλάβω το νόημα αυτών που έγραφε η κα Χατζηδημητρίου και το λόγο που το έκανε. Τέτοια έχθρα απέναντι στα μουσεία, η οποία υποστηρίζεται με ασταθή επιχειρήματα, με κάνει να απορώ... Αναφέρεται στο κείμενό της: «Παλεύουμε για την ειρήνη αλλά φτιάχνουμε πολεμικά μουσεία... Για να εκθέσουμε ένα τουρκικό τανκ που πήραμε από τον εχθρό στις μάχες του Πενταδακτύλου και το φυλάγαμε 43 χρόνια σαν λάφυρο. Να το δείξουμε επιτέλους και να φουσκώσουμε τα μυαλά των αγοριών (μόνο αγόρια ενθουσιάζονται από τανκ και στρατιωτάκια και εμείς θέλουμε να καλλιεργούμε αυτή τη macho πλευρά των αγοριών μας -μην μας προκύψουν gay).» Τι παραλογισμός είναι αυτός; Ποιος είπε ότι ένα πολεμικό μουσείο, ιδρύεται για να κάνουμε τα αγόρια macho και να μη γίνουν gay; Οι γυναίκες, τα κορίτσια δεν υπάρχει περίπτωση να ενδιαφέρονται για ένα τέτοιο θέμα; Δηλαδή, άλλοι λόγοι δεν υπάρχουν για να ιδρυθεί ένα τέτοιο μουσείο παρά μόνο αυτά τα στερεότυπα;

Επιπλέον, το να υπάρχει ενδιαφέρον από μεριάς των επισκεπτών να μάθει κάτι παραπάνω για τους πολέμους, για το στρατιωτικό εξοπλισμό, απλά και μόνο γιατί είναι στα άμεσα ενδιαφέροντά του-χωρίς να σημαίνει ότι το όνειρό τους είναι να ανέβουν στα βουνά με τα τουφέκια, δε θεωρείται λόγος για να εκτεθεί αυτό το υλικό; Θα πρέπει να παραμένει στις αποθήκες; Και προσθέτει: «Σε μια χώρα που ούτε πολεμική βιομηχανία διαθέτει, ούτε νίκες σε πολέμους αλλά μήτε και κουλτούρα πολέμου ούτε καν για άμυνα.» Η Ελλάδα, η Κύπρος δεν έχει ούτε μια νίκη σε πόλεμο; Καμία απολύτως; Και ας το δεχτούμε ως γεγονός - προσωπικά δε το δέχομαι αλλά για χάρη της ροής της σκέψης - δεν έχει δικαίωμα μια χώρα, μια πόλη, ένα χωριό να δημιουργήσει ένα μουσείο; Ποιος είναι αυτός που της το απαγορεύει και γιατί;

Και συνεχίζει: «Η ιστορία ενός τόπου εκτίθεται με άλλους τρόπους. Που δεν αποτείνονται στα ένστικτα αλλά στο πνεύμα. Και τα οποία δεν αναπαράγουν ένα ξεφτιλισμένο παρελθόν, αλλά επιδιώκουν ένα καλύτερο αύριο όπου τα όπλα δεν θα έχουν θέση... Ας μιλήσουμε για την ιστορία μας. Τη σύγχρονη. Κλείνοντας όλα αυτά τα δήθεν μουσεία που ανοίγουμε για διάφορους λόγους και με διάφορες αποχρώσεις κι ας φτιάξουμε ένα ιστορικό μουσείο της προκοπής. Αφού πρώτα αποφασίσουμε τι θέλουμε να πούμε διά μέσου ενός τέτοιου μουσείου.» Ένα «ξεφτιλισμένο» παρελθόν; Και να μιλήσουμε για ποια ιστορία, ακριβώς; Από πότε να αρχίζει και πότε να τελειώνει; Και για ποιους να μιλήσουμε; Και τι να εκθέσουμε; Να κλείσουμε όλα τα μουσεία ή θα δοθεί λίστα;

Με λίγα λόγια, αυτός ο τόπος είναι ένας άθλιος τόπος χωρίς σταλιά ιστορία, κα Χατζηδημητρίου; Και δεν αναφέρομαι στο παπαρρηγοπούλειο σχήμα περί «συνέχειας», αλλά από την ίδρυση του νέου ελληνικού κράτους και μετά, καθώς και των γεγονότων που οδήγησαν την Κύπρο στη σημερινή της μορφή. Δεν έχει πολεμήσει καθόλου, δεν έχει κερδίσει καμία μάχη, δεν έχουν πεθάνει άνθρωποι για αξίες και ιδανικά, για να σώσουν τις οικογένειές τους; Και τα μουσεία, δεν προσπαθούν για το καλύτερο παρά τις σοβαρές οικονομικές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν; Για μια πιο αντικειμενική θέαση της ιστορίας, πρεσβεύοντας και αναδεικνύοντας αξίες και νοήματα για ένα καλύτερο αύριο; Υπήρξαν και υπάρχουν κακές πρακτικές στο χώρο των μουσείων, αλλά δε μπορούμε να ισοπεδώνουμε όλες τις προσπάθειες των ανθρώπων που βρίσκονται σε αυτό το χώρο, στα πανεπιστήμια, και σε άλλους φορείς και στρέφονται προς ένα καλύτερο μέλλον. Είναι αδιανόητο για λάθη του παρελθόντος, καθώς και του παρόντος, να οδηγούμαστε στην περιγραφή του παρελθόντος μιας χώρας - όποια κι αν είναι αυτή - ως «ξεφτιλισμένου». Και στο κάτω-κάτω, "όποιος δεν θυμάται το παρελθόν του, είναι καταδικασμένος να το ξαναζήσει". 

Σοφία Καρούνη

Αρχαιολόγος-Μουσειολόγος