Σαν σήμερα, 9 Σεπτεμβρίου του 1901, φεύγει από τη ζωή ο διάσημος ζωγράφος Henri-Marie-Raymonde de Toulouse-Lautrec-Monfa. 

Ο Henri de Toulouse-Lautrec γεννήθηκε στις 24 Νοεμβρίου του 1864 στο Αλμπί της Γαλλίας. Πέρα από ζωγράφος, υπήρξε χαράκτης, εικονογράφος και σχεδιαστής. Η εμβάθυνση στην πολύχρωμη και θεατρική παριζιάνικη ζωή των τελών του 19ου αιώνα, οδήγησε σε μια συλλογή από συναρπαστικές, κομψές και προκλητικές εικόνες εκείνης της εποχής.

Ο Toulouse-Lautrec ήταν το πρωτότοκο παιδί του Κόμη Alphonse Charles de Toulouse-Lautrec-Monfa και της Κόμισσας Adèle de Toulouse-Lautrec. Υπήρξε γόνος ιστορικής και αριστοκρατικής οικογένειας, η οποία ωστόσο την περίοδο της γέννησης του, είχε ήδη χάσει μέρος του παλαιότερου κύρους της. 

Η πρώτη επίσκεψη του Toulouse-Lautrec στο Παρίσι συνέβη το 1872, όταν γράφτηκε στο Lycée Fontanes (τώρα Lycée Condorcet) ενώ σταδιακά μαθήτευσε δίπλα σε ιδιώτες καθηγητές. Αντιδρώντας στο παραδοσιακό κατεστημένο, που εκφραζόταν κυρίως από την École des Beaux-Arts, εισήγαγε τη δική του καλλιτεχνική προσέγγιση στη ζωγραφική, ενώ παράλληλα πρωτοστάτησε με νέες μεθόδους στη λιθογραφία και την τέχνη της αφίσας. Ωστόσο, παρά τις καλλιτεχνικές του καινοτομίες, παραμένει μια αινιγματική φιγούρα στην ιστορία της γαλλικής σύγχρονης τέχνης, αφού δεν μπορεί να κατηγοριοποιηθεί εύκολα σε κάποιο κίνημα και δεν έχει μελετηθεί από την ακαδημαϊκή κοινότητα στον ίδιο βαθμό που έχουν μελετηθεί συνάδελφοί του της ίδιας εποχής. 

Στα μέσα της δεκαετίας του 1880 ο Toulouse-Lautrec ξεκίνησε τη δια βίου σχέση του με την μποέμικη ζωή της Μονμάρτρης. Τα καφενεία, τα καμπαρέ, οι διασκεδαστές και οι καλλιτέχνες αυτής της περιοχής του Παρισιού τον γοήτευσαν και οδήγησαν στην πρώτη του γεύση από τη δημόσια αναγνώριση. Φρόντισε να απεικονίσει δημοφιλείς διασκεδαστές της εποχής, όπως οι Aristide Bruant, Jane Avril, Loie Fuller, May Belfort, May Milton, Valentin le Désossé, και πολλοί άλλοι. 

Ένα από τα ενδιαφέροντα του ζωγράφου ήταν να αποτυπώσει το αποτέλεσμα της κίνησης της φιγούρας με εντελώς πρωτότυπα μέσα. Ο Τoulouse-Lautrec χρησιμοποιούσε ελεύθερα τη γραμμή και το χρώμα που από μόνα τους μετέφεραν την ιδέα της κίνησης. Οι γραμμές δε δεσμεύονταν πλέον από το ανατομικά σωστό. Τα χρώματα ήταν έντονα και οι νόμοι της προοπτικής παραβιάστηκαν προκειμένου να τοποθετηθούν τα πρόσωπα σε μια ενεργή, ασταθή σχέση με το περιβάλλον τους. Μια κοινή πρακτική του Lautrec ήταν να συνθέσει τα σχήματα έτσι ώστε τα πόδια τους να μην φαίνονται, ένα χαρακτηριστικό που έχει ερμηνευθεί ως αντίδραση του καλλιτέχνη στο πρόβλημα που αντιμετώπιζε με τα πόδια του. Το αποτέλεσμα όλων αυτών ήταν μια τέχνη γεμάτη ζωή και ενέργεια. 

Ο Toulouse-Lautrec επηρέασε σε σημαντικό βαθμό τη γαλλική τέχνη των τελών του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα. Ωστόσο, ο αλκοολισμός του και η ψυχική κατάρρευση που ακολούθησε στη ζωή του, οδήγησαν στον πρόωρο και τραγικό θάνατό του σε ηλικία μόλις 37 ετών, έχοντας προσβληθεί από σύφιλη.

Το έργο του και η σημαντικότητα αυτού αναδείχθηκαν πρόσφατα μέσα από την έκθεση "Toulouse-Lautrec: Resolutely Modern" (9 Οκτωβρίου 2019 - 27 Ιανουρίου 2020), που πραγματοποιήθηκε στο Grand Palais στο Παρίσι. Στην εν λόγω έκθεση παρουσιάστηκαν περισσότερα από 200 έργα του καλλιτέχνη από μουσεία της Ευρώπης και της Αμερικής καθώς και από ιδιωτικές συλλογές. 

Σοφία Καρούνη

Αρχαιολόγος-Μουσειολόγος

Υποψ. Διδάκτωρ Μουσειολογίας

Πηγές:

"Henri de Toulouse-Lautrec", Britannica, www.britannica.com

Jimerson, Lauren. (2020). "Toulouse-Lautrec: Resolutely Modern", Nineteenth-Century Art Worldwide, Association of Historians of Nineteenth-Century Art